Gezondheidspatronen vlg Gordon

De elf gezondheidspatronen van Gordon (classificatiemodel)

De meeste verpleegkundigen en verzorgenden zijn nu wel op de hoogte van de elf gezondheidspatronen van Marjory Gordon. Hetzij via de opleiding, hetzij via de instelling. Veel instellingen hebben de theorie wel op de een of nadere manier verwerkt in de dagelijkse verzorging en verpleging van de patiënt door middel van de aanpassing van de anamnese of standaard verpleegplannen. De verpleegproblemen worden geclassificeerd in de gezondheidspatronen volgens Gordon. Hieronder volgt een korte uitleg van wat nu de gezondheidspatronen precies inhouden en met welke aandachtsgebieden binnen de diverse patronen rekening gehouden kan worden.

 

Gezondheidspatroon 1: Gezondheidsbeleving en Instandhouding

Dit patroon omvat datgene wat de cliënt van zijn gezondheid vindt en hoe hij voor zijn gezondheid zorgt. Het gaat dus om de manier hoe de cliënt zijn gezondheid beleeft en de relevantie daarvan voor zijn huidige en toekomstige activiteiten. Inbegrepen is ook het algemeen gezondheidsgedrag zoals: gezondheidsbevorderende activiteiten, preventieve maatregelen voor de geestelijke en lichamelijke gezondheid, het opvolgen van medische of verpleegkundige voorschriften en de medewerking aan nazorg.

• Aandachtsgebieden

• Gezondheidszoekend gedrag

• Tekort in het gezondheidsonderhoud

• Inadequate opvolging van de behandeling

• Dreigende inadequate opvolging van de behandeling

• Tekort in de gezondheidsinstandhouding

• Dreigend tekort in de gezondheidsinstandhouding

• Therapieontrouw

• Dreigende therapieontrouw - Infectiegevaar

• Gevaar voor letsel (trauma)

• Vergifitigingsgevaar

• Verstikkingsgevaar

• Beschermingstekort

 

Mogelijke vragen en aandachtspunten bij Gezondheidspatroon 1 (Anamnese)

1. Hoe is uw gezondheid in het algemeen?

2. Bent u het afgelopen jaar ziek (verkouden) geweest, zo ja heeft u zich toen ziek gemeld?

3. Wat zijn de belangrijkste dingen die u doet om gezond te blijven?

(met inbegrip van familie en/of huismiddeltjes).

4. Rookt u, drinkt u, gebruikt u drugs, doet u aan zelfonderzoek ?

5. Ongevallen/ongelukken?.

(thuis, werk, verkeer).

6. Heeft u het altijd gemakkelijk gevonden om de voorschriften van de arts of de verpleegkundige op te volgen ?

 

Gezondheidspatroon 2: Voeding/stofwisselingspatroon

Het voeding/stofwisselingspatroon omvat de opname van vocht en voedsel in verhouding tot de fysiologische behoeften,

en ook de indicatoren van de plaatselijke (geografisch) aanwezige voedingsmiddelen. Inbegrepen zijn de individuele eet/drinkpatronen, de dagelijkse eettijden, soorten en voedselvoorkeuren, en het gebruik van voedings-vitaminesupplementen.

Aandachtsgebieden

• Voedingsteveel (of exogene zwaarlijvigheid)

• Dreigend voedingsteveel (of dreigende exogene zwaarlijvigheid)

• Voedingstekort

• Ineffectieve borstvoeding

• Borstvoedingonderbreking

• Effectieve borstvoeding

• Ineffectief zuigelingsvoedingspatroon

• Ongecompenseerde Slikstoornis

• Aspiratiegevaar

• Veranderd mondslijmvlies

• Vochttekort

• Dreigend vochttekort

• Overvulling

• Huiddefect

• Dreigend huiddefect

• Decubitus

• Weefseldefect

• Dreigende temperatuurswijziging

• Falende warmteregulatie

• Hyperthermie - Hypothermie

Mogelijke vragen en Aandachtspunten bij Gezondheidspatroon 2 (Anamnese).

1. Wat eet/drinkt u normaal? (soort/hoeveelheid)

2. Maakt u gebruik van aanvullende middelen? (vitamines, preparaten, tussendoortjes)

3. Hebt u de laatste tijd gewicht verloren/toegenomen? (hoeveel)

4. Is er de laatste tijd wat veranderd in uw lichaamslengte? (toe/afgenomen, hoeveel)

5. Voedsel of eten zijn daar dingen op aan te merken? (problemen, slikklachten, dieet, dieetproblemen)

6. Genezen wonden goed of slecht?

7. Huidproblemen : defecten, droog?

8. Problemen met het gebit?

 

Gezondheidspatroon 3: Uitscheidingspatroon

Het uitscheidingspatroon omvat de uitscheidingsfunctie van : darmen, blaas en de huid.

Aspecten zijn : regelmaat, het gebruik van laxantia, of andere middelen om de ontlasting op te wekken. Eventuele veranderingen of problemen wat tijd, manier, kwaliteit of kwantiteit van de uitscheiding betreft. Ook eventuele hulpmiddelen vallen hieronder (katheter, plaswekker, stoma-artikelen). Ook de manier hoe een gezin/buurt met het (huis)afval omgaat kan van belang zijn.

Aandachtsgebieden

• Colon obstipatie

• Subjectief ervaren obstipatie

• Periodieke obstipatie

• Diarree

• Incontinentie van faeces

• Verstoorde urine uitscheiding

• Functionele incontinentie

• Reflex incntintentie

• Stress incontinentie

• Urge incontinentie

• Volledige urine incontinentie

• Urineretentie

Mogelijke vragen en Aandachtspunten bij Gezondheidspatroon 3 (Anamnese).

1. Uitscheidingspatroon van de ontlasting? (beschrijven).

2. Frequentie, vorm, consistentie, kleur, geur?

3. Pijn, ongemak, probleem onder controle, laxantia, huismiddeltjes ?

4. Uitscheidingspatroon van de urine ? (beschrijven).

5. Frequentie, hoeveelheid, geur, problemen, zo ja onder controle ?

6. Overmatige transpiratie, sterke transpiratiegeur ?

7. Bijzondere maatregelen of hulpmiddelen zoals : katheter blaasspoelen

 

Gezondheidspatroon 4: Activiteitenpatroon

Het activiteitenpatroon omvat het geheel van lichaamsbeweging, ontspanning, recreatie en vrijetijdsbesteding. Datgene wat dus energie kost.

Factoren die een belemmering zijn voor het:

gewenste of verwachte individuele patroon, zoals ; neuromusculaire functiestoornissen, benauwdheid, angina of benauwdheidklachten worden eveneens bij dit patroon opgetekend. Tot slot maken de vrijetijdsbesteding en alle recreatieve activiteiten die de cliënt alleen of met anderen onderneemt deel uit van dit patroon. De nadruk ligt op activiteiten die van groot belang zijn voor de cliënt.

Aandachtsgebieden

• Verminderd activiteitsvermogen

• Dreigend verminderd activiteitsvermogen

• Oververmoeidheid

• Mobiliteitstekort

• Dreigende inactiviteitsyndroom

• Dreigende contracturen

• Volledig persoonlijk zorgtekort

• Zelfstandigheidstekort in wassen

• Zelfstandigheidstekort in kleding of verzorging

• Zelfstandigheidstekort in eten

• Zelfstandigheidstekort in de toiletgang

• Afwijkende groei of ontwikkeling in persoonlijke

• zelfzorgvaardigheden/ontspanningstekort

• Verminderd huishoudvermogen

• Disfunctionele beademingsontwenning

• Verminderd ademhalingsvermogen

• Ineffectieve luchtwegreiniging

• Ineffectieve ademhaling

• Verstoorde gas uitwisseling

• Verminderd hart minuut volume

• Verminderde weefsel doorbloeding

• Dysreflexie

• Dreigende perifere neurovasculaire stoornis

• Afwijkende groei en ontwikkeling

Vragen en Aandachtspunten Gezondheidspatroon 4. (Anamnese).

1. Voldoende energie voor gewenste/vereiste activiteiten?

2. Lichaamsbeweging, welke, hoe regelmatig?

3. Vrijetijdsbesteding, kinderen, spelactiviteit, Subjectief ervaren van de eigen vermogens tot gebruik van onderstaande codes :

Codes voor het functieniveau binnen de gezondheidspatronen.

Niveau 0 : Volledig vermogen tot persoonlijke zorg.

Niveau 1 : Heeft apparaten of hulpmiddelen nodig.

Niveau 2 : Heeft hulp of begeleiding van anderen nodig.

Niveau 3 : Heeft apparaten/hulpmiddelen en begeleiding nodig.

Niveau 4 : Is volledig van anderen afhankelijk.

* Eten,  Wassen, Toiletgang, Kleden, Verzorging uiterlijk, Algehele mobiliteit, Koken, Huishouden en Boodschappen doen.

 

Gezondheidspatroon 5: Slaap/rustpatroon

Het slaap/rustpatroon omvat het patroon van perioden van : slaap, rust en ontspanning verspreid over het etmaal. Inbegrepen zijn ook de subjectieve belevingen van de kwaliteit en de kwantiteit van slaap en rust en de hoeveelheid energie en de eventuele hulpmiddelen zoals: slaapmedicatie en bepaalde gewoonten voor het slapen gaan.

Aandachtsgebieden

• Verstoord slaap rustpatroon

Mogelijke vragen en aandachtspunten bij Gezondheidspatroon 5. (Anamnese).

1. Gewoonlijk goed uitgerust en klaar voor de dag na het ontwaken ?

2. Problemen met het inslapen, hulpmiddelen, dromen, nachtmerries of vroeg wakker ?

3. Regelmatige perioden voor rust en ontspanning ?

 

Gezondheidspatroon 6: Waarneming/cognitiepatroon

Het waarnemings-/cognitiepatroon omvat de zintuiglijke waarneming en de cognitieve functies. Inbegrepen zijn ook de kwaliteit van zien, horen, ruiken en proeven. Ook eventuele compensatiemechanismen of prothesen vallen onder dit patroon. Tevens de pijnzin en de omgang met pijn, het taalvermogen, oordeelsvermogen en besluitvorming worden onder dit patroon samengevat.

Aandachtsgebieden

• Pijn

• Chronische pijn

• Tekort in de zelfbestrijding van oijn (acute en chronische)

• Halfzijdige inattentie

• Zintuigelijke overbelasting

• Zintuigelijke onderbelasting

• Ongecompenseerd zintuigtekort

• Kennistekort

• Verstoord denken

• Ongecompenseerd korte termijngeheugen tekort

• Dreigend cognitie tekort

• Basisconflict

Mogelijke vragen en aandachtspunten bij Gezondheidspatroon 6. (Anamnese).

1. Slechthorend, gehoorapparaat?

2. Slechtziend, bril of contactlenzen? (wanneer was de laatste controle)(wanneer de laatste verandering in sterkte v/d glazen).

3. Verandering in geheugen en/of concentratievermogen?

4. Wel of geen moeite om beslissingen te nemen?

5. Gemakkelijk in staat om nieuwe dingen aan te leren?

6. Problemen?

7. Gevoeligheid, pijn zo ja wat doet u eraan ?

 

Gezondheidspatroon 7: Zelfbelevingspatroon

Hoe ziet de persoon zichzelf ? Het gaat om de ideeën van de eigen persoon. De beleving van de eigen vaardigheden, het zelfbeeld, de eigen identiteit, het gevoel van eigenwaarde en het algemene patroon van emoties. Ook de lichaamshouding, motoriek, het oogcontact, stem en spraakgebruik maken deel uit van dit patroon.

Aandachtsgebieden

• Vrees

• Angst

• Lichte angst

• Matige angst

• Hevige angst (paniek)

• Anticiperende angst (licht, hevig en matig)

• Re actieve depressie

• Moedeloosheid

• Machteloosheid (licht, matig en ernstig)

• Geringe zelfachting

• Chronisch geringe zelfachting

• Verstoord lichaamsbeeld

• Dreigende zelfverminking

• Identiteitsstoornis

Mogelijke vragen en aandachtspunten bij Gezondheidspatroon 7. (Anamnese).

1. Hoe zou u zichzelf in het algemeen willen omschrijven,

meestal tevreden/ontevreden over zichzelf ?

2. Ondergaat uw lichaam veranderingen ?

3. Kunt u meer of minder dan vroeger, zo ja vindt u dat een probleem ?

4. Zijn er veranderingen in de manier waarop u zichzelf, of uw lichaam ziet (sinds uw ziekte) ?

5. Bent u vaak kwaad, geërgerd, angstig, ongerust, neerslachtig, niet in staat de situatie

in de hand te houden. Wat helpt dan ?

6. Verliest u de hoop wel eens ?

 

Gezondheidspatroon 8: Rollen/relatiepatroon

Het rollen/relatiepatroon omvat de belangrijkste rollen en de verantwoordelijkheden van de cliënt in zijn huidige levenssituatie en zijn familie,-gezin,-werk en sociale relaties met de bijbehorende verantwoordelijkheden. De tevredenheid van de cliënt en de eventuele verstoring van dat patroon.

Aandachtsgebieden

• Anticiperende rouw

• Disfunctionele rouw

• Verstoorde rolvervulling

• Onopgelost onafhankelijkheids/afhankelijksheidsconflict

• Sociale afwijzing

• Sociaal isolement

• Inadequate sociale interactie

• Afwijkende groei en ontwikkeling in sociale vaardigheden

• Hervestigingssyndroom - gewijzigde gezinsprocessen

• Ouderschapstekort

• Dreigend ouderschapstekort

• Ouderrolconflict

• Zwakke ouder - kindhechting

• Ouder - kindscheiding

• Overbelasting van mantelzorger

• Dreigende overbealsting van mantelzorger

• Mantelzorgtekort

• Verstoorde verbale communicatie

• Afwijkende groei en ontwikkeling in communicatieve vaardigheden

• Dreigend geweld

Mogelijke vragen en aandachtspunten bij Gezondheidspatroon 8 (Anamnese).

1. Samen of alleenstaand, familie/gezinsstructuur? (diagram, genogram).

2. Eventuele gezins- of familieproblemen die u moeilijk vindt?

3. Zijn er mensen (familie, gezin, anderen) afhankelijk van voor bepaalde dingen?

4. Indien relevant, hoe staan de familieleden, gezinsleden, anderen tegenover ziekte/opname ?

5. Indien relevant, problemen met kinderen, moeite met de opvoeding?

6. Aansluiting bij een vereniging, club, andere sociale groep, goede vrienden?

7. Voelt u zich wel eens eenzaam? (hoe vaak).

8. Indien relevant, gaat het goed op het werk/school?

9. Indien relevant, is het inkomen voldoende genoeg om van rond te komen?.

10.Voelt u zich opgenomen/geïsoleerd in de omgeving waar u woont?

 

Gezondheidspatroon 9: Seksualiteit/voortplantingspatroon

Het seksualiteits/voortplantingspatroon omvat de seksuele relaties, seksualiteitsbeleving en het voortplantingspatroon. Maar ook de mate van (on)tevredenheid hiermee en de eventuele subjectieve beleving­ en/problemen. Bij de vrouw zijn ook de vruchtbaarheid, maturiteitsfase (premenopauze, overgang, postmenopauze) en eventuele subjectieve problemen van belang.

Aandachtsgebieden

• Gewijzigde sexuele gewoonten

• Seksueel dysfunctioneren

• Verkrachtingssyndroom

• Gecompliceerde vorm van verkrachtingssyndroom

• Stille vorm van verkrachtingssyndroom

Mogelijke vragen en aandachtspunten bij Gezondheidspatroon 9. (Anamnese).

1. Indien relevant, leeftijd en situatie.

2. Bevredigende seksuele relatie(s), veranderingen, problemen.

3. Indien relevant, gebruik van anticonceptiva ? (problemen).

4. Vrouwen : wanneer begonnen met menstrueren, laatste menstruatie, menstruatieproblemen, aantal bevallingen, zwanger.

 

Gezondheidspatroon 10: Stressverwerkingspatroon

Het stressverwerkingspatroon omvat de manier waarop iemand in het algemeen met problemen en stress omgaat. Inbegrepen zijn het vermogen persoonlijke crisis te doorstaan, het mechanisme om iets het hoofd te bieden (coping), steun in familie of bij anderen en het subjectieve vermogen om macht over een situatie uit te oefenen.

Aandachtsgebieden

• Ineffectieve coping (iets niet aankunnen)

• Probleemvermijding

• Defensieve coping

• Ineffectieve ontkenning

• Verminderd aanpassingsvermogen

• Posttraumatische reactie

• Gezinscoping - ontplooiingsmogelijkheden

• Bedreigde gezinscoping

• Gebrekkinge gezinscoping

Mogelijke vragen en aandachtspunten bij Gezondheidspatroon 10 (Anamnese).

1. Heeft u de afgelopen één à twee jaar grote veranderingen doorgemaakt in uw persoonlijke leven cq crisis?

2. Met wie kunt u het beste over moeilijkheden praten, is die persoon ook beschikbaar?

3. Bent u over het algemeen ontspannen/gespannen, wat helpt het beste als u gespannen bent?

4. Gebruikt u bepaalde medicijnen, drugs of alcohol ter ontspanning?

5. Op welke manier gaat u grote problemen, (van welke aard dan ook) ter lijf, en heeft dat ook resultaat?

 

Gezondheidspatroon 11: Waarden/overtuigingspatroon

Het waarden/overtuigingspatroon omvat de waarden, normen doelstellingen

en overtuigingen (ook geestelijke) waarop iemand zijn keuzes en beslissingen maakt. Dus wat iemand belangrijk acht in het leven en of bepaalde normen, overtuigingen of verwachtingen ten aanzien van de gezondheid in zijn beleving botsen.

Aandachtsgebieden

• Geestelijke nood

• Zinsgevingsvragen

Mogelijke vragen en aandachtspunten bij Gezondheidspatroon 11 (Anamnese).

1. Biedt het leven over het algemeen datgene wat u zoekt?

2. Belangrijke plannen voor de toekomst ?

3. Is godsdienst belangrijk voor u, zo ja put u er steun uit in moeilijke tijden ?

4. Indien relevant, bemoeilijkt uw opname hier u in bepaalde religieuze gebruiken ?